Het eigen vermogen van onze gemeente bestaat uit verschillende reserves. In deze paragraaf gaan we alleen in op de hoofdzaken rond deze reserves. De bijlagen die we hieronder noemen, geven een uitgebreider beeld van de diverse reserves en de veranderingen die er in 2017 waren.

Bijlage: specificatie reserves en voorzieningen
Bijlage: specificatie bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn

Bijlage: specificatie algemene reserve

Bijlage: specificatie bestemmingsreserve overlopende projecten

Het overzicht hieronder laat de stand van het eigen vermogen per 31 december 2017 zien.

(bedragen x € 1.000,-)

Mutaties reserves
Hieronder geven we een korte toelichting op de belangrijkste reserves en de ongewone veranderingen in 2017. Volgens het BBV bestaat het eigen vermogen uit drie categorieën: algemene reserve, bestemmingsreserves en saldo van de jaarrekening.

In 2017 hebben de tariefsegalisatiereserves bouwleges, huisvuilrechten en begraafplaatsen om gevormd tot voorzieningen. De toelichting op de voorzieningen is onder de voorzieningen opgenomen. Het gedeelte van de bouwleges wat geen betrekking had op tariefsegalisatie is in de reserve gebleven.

Algemene reserve (07.1)
In de beginbalans is het voordelig rekeningresultaat van 2016 (€ 5 miljoen) verrekend met de Algemene reserve. Onderdeel van de Algemene reserve zijn de in het verleden ontstane tekorten bij het Grondbedrijf. De totale Algemene reserve laat voor het eerst sinds 2012 weer een positieve stand zien. Wij hebben in 2012 met u afspraken gemaakt om deze reserve in 10 jaar weer aan te vullen. Indien u instemt met de voorstellen bij deze jaarstukken zal de Algemene Reserve boven het niveau van € 20 miljoen komen en is het afgesproken groeipad uit 2012 gerealiseerd.
Voor een totaal overzicht van de mutaties verwijzen wij u naar bijlage Algemene Reserve.

Bestemmingsreserves (07.02)
Bij deze post gaat het om een groot aantal individuele reserves die elk een eigen bestemming hebben gekregen. We hebben er geld uitgehaald en ingestopt volgens de bestemming van de reserve. We deden dat binnen de richtlijnen van de Nota Reserves en Voorzieningen die u heeft vastgesteld. U kunt de toelichting op de programma's lezen om een beeld te krijgen van de programma’s en producten waar de veranderingen mee te maken hebben. Daar ziet u per beleidsproduct of een voordeel of nadeel met de reserves is verrekend.
Hieronder vindt u een toelichting op alle bestemmingsreserves.

Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA)
In bijlage B ziet u welke bedragen uit de BROA we in 2017 hebben gebruikt en welke bedragen we erin hebben gestort.

Reserve Kapitaallasten
Eind 2017 hadden we geen reserves kapitaallasten meer, dit is volgens de begroting.

Bespaarde rente op reserves (afname € 0,4 miljoen)
In 2017 hebben we in totaal € 0,4 miljoen rente toegevoegd aan een paar reserves, op basis van hun waarde per 1 januari 2017. Bij de Algemene Reserve hebben we voor de het deel Inlopen tekorten Grondbedrijf € 0,6 miljoen rente in rekening gebracht. In de staat van reserves in bijlage A ziet u hoe de afname van € 0,2 miljoen is verdeeld over de diverse reserves.

Overlopende projecten (afname van € 10,5 miljoen)
Er blijven elk jaar wel exploitatiebudgetten over, omdat we ze niet of maar voor een deel uitgeven. We bepalen elk jaar welke bedragen we overbrengen naar het volgende jaar. In bijlage D staat een overzicht van de budgetten die we overbrengen naar 2018. Het gaat in totaal om € 4,3 miljoen. We doen dit volgens de kaderstelling overlopende budgetten en kredieten. De vrijval van € 1,9 miljoen die u in bijlage D ziet staan zijn budgetten van 2016 die we in 2017 niet hebben gebruikt. Deze budgetten vallen vrij in de exploitatie. We lichten ze daar ook toe.

Reserve stelpost locatie woonwagenbewoners en kermisexploitanten (afname € 0,1 miljoen)
Deze reserve is opgeheven, dit hadden wij ook zo begroot.

Reserve Bereikbaarheid Binnenstad (afname € 0,8 miljoen)
Deze reserve is opgeheven, dit hadden wij ook zo begroot.

Reserve Schildersonderhoud Straatverlichting (afname € 0,2 miljoen)
Vanaf 1995 plaatsen we alleen nog maar nieuwe lichtmasten met een poedercoating als beschermlaag. De levensduur van zulke masten is 50 jaar. Deze lichtmasten hebben in tegenstelling tot de oude lichtmasten bijna geen onderhoud nodig. Zoals vorige jaarrekening aangekondigd is deze reserve opgeheven.

Reserve Vernieuwen Bomenbestand (toename € 0,1 miljoen)
Het saldo van deze reserve is met € 0,1 miljoen toegenomen. Dat komt door de teruggave van de in 2016 verstrekte bijdrage aan de Norellocatie. De geplande groenvoorzieningen zijn niet gerealiseerd.

Egalisatiereserve Wegenonderhoud (afname van € 3 miljoen)
Deze reserve is opgeheven, dit hadden wij ook zo begroot.

Reserve Onderwijshuisvesting (afname € 1,0 miljoen)
We hebben in de begroting 2017 gerekend met 930.000 euro bijdrage uit de reserve voor de exploitatie van onderwijshuisvesting. We hebben in de jaarrekening 2017 € 93.000 extra onttrokken uit de reserve als gevolg van een nadelige exploitatie in 2017.

Sportactiviteiten (geen verandering)
De reserve is bedoeld om schommelingen op te vangen in uitgaven, die vooral worden veroorzaakt door eenmalige activiteiten. In 2017 zijn er diverse stortingen en onttrekkingen geweest, per saldo is deze reserve nagenoeg niet veranderd.

Reserve Topsportevenementen (geen verandering)
De reserve is bedoeld om regelmatig topsportevenementen naar Apeldoorn te kunnen halen. In 2017 waren er geen veranderingen bij deze reserve.

Reserve Sociaal Domein (afname € 4,6 miljoen)
Deze reserve is ingesteld bij het vaststellen van de jaarrekening 2015. Vanuit het jaarrekeningresultaat 2015 is € 14,2 miljoen gestort. Dit geld is nodig voor de transformatie van het sociaal domein. We hebben de voor- en nadelen op de budgetten in het sociaal domein met deze reserve verrekend. In totaal is er € 4,6 miljoen ontrokken aan de reserve. De twee grootse onttrekkingen zijn de nadelen uit de jaarrekening 2016 en de investeringsagenda 2017.  In 2017 laat het sociaal domein per saldo een nadeel van € 2,4 miljoen zien. Dit bedrag nemen we mee in het bestemmingsvoorstel bij de jaarrekening 2017.

Reserve Huisvesting (geen verandering)
Deze reserve werd uit het verleden gevoed vanuit de diverse interne verhuisbewegingen. De huisvestingskosten kennen inmiddels een andere toerekeningssystematiek. De volledige reserve is om die reden  “bevroren’ ten behoeve van Huis van de Stad.

Egalisatiereserve explosieven  (toename 0,4 miljoen)
U heeft deze reserve in 2016 ingesteld om de kosten voor explosievenruiming in de komende jaren te betalen. We hebben hiervoor ook in 2017 geld gekregen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Per saldo hebben we € 0,4 miljoen van dit geld niet besteed en in de reserve gestort.

Reserve Aandelenkapitaal Teuge (afname € 0,9 miljoen)
Deze reserve is opgeheven, dit hadden wij ook zo begroot.

Reserve frictiekosten (afname van € 1,9 miljoen)
In het afgelopen jaar 2017 is door de gemeente Apeldoorn bij verschillende eenheden gereorganiseerd. Hierdoor ontstaan er met in gang van 2018 en verdere jaren bovenformatieven met de daarbij behorende frictiekosten. Hierbij moet gedacht worden aan omscholingskosten en bemiddelingskosten naar nieuw werk. We verwachten in 2018 wordt deze reserve op te heffen. We zullen u dan voorstellen om een reserve mobiliteit in te stellen.

Reserve onderhoud stadhuis (afname van € 2 miljoen)
In 2016 is er een nieuw meerjarenonderhoudsplan (MJOP) voor het stadhuis opgesteld, waarbij rekening is gehouden met de besluitvorming over Huis van de Stad. Daarmee voldeden we weer aan het BBV criteria voor het vormen van een voorziening. Om die reden kan deze reserve onderhoud stadhuis met ingang van 2017 weer omgezet worden in een voorziening onderhoud stadhuis. Naast deze eenmalige vrijval van onderhoudsgelden wordt er met ingang van 2017 jaarlijks een vaste dotatie aan de voorziening (ad € 100.000) gedaan om het groot onderhoud voor de komende te kunnen dekken.

Concern Bedrijfsvoeringsreserve (geen wijziging in de stand)
Deze reserve is per 31 december 2017 € 2,7 miljoen. Aangezien de raad echter aan de reserve bedrijfsvoering een bovengrens heeft meegegeven van € 2,0 miljoen, is € 0,7 miljoen vrijgevallen ten gunste van de algemene middelen. Het saldo per 31 december 2017 na vrijval is daarmee € 2,0 miljoen. Per 1 januari 2017 was dat € 2,0 miljoen. In 2017 hebben we € 1,1 miljoen uit de reserve gebruikt op basis van het besluitvorming van de Directieraad. Hiertegenover stond een storting van € 1,8 miljoen. Dat was voor het grootste deel het positieve saldo van de eenheidskostenplaatsen. Volgens systematiek komt dat ten gunste van de reserve.

Algemene Reserve Grondbedrijf (ARG) (toename € 7,7 miljoen)
De toename van € 7,7 miljoen van de ARG bestaat uit de volgende mutaties:

Het werkelijke resultaat over 2017 was € 20,26 miljoen meer dan we hadden begroot. Bij deze jaarrekening stellen we voor € 3,8 miljoen daarvan toe te voegen aan de ARG en € 16,5 toe te voegen aan Algemene reserve van het concern. De ARG komt dan uit op € 24,1 miljoen, wat overeenkomt met het berekende minimum in het weerstandsvermogen van het Grondbedrijf. Een toelichting op het weerstandsvermogen van het grondbedrijf vindt u in de paragraaf Weerstandsvermogen van deze jaarrekening.

Reserve grondwater beheer (toename € 0,7 miljoen)
Er zijn in 2017 3 afkoopsommen gestort waardoor de stand van deze reserve € 1.211.501 is per 31-12-2017.

Reserve Zwitsal (toename € 8,7 miljoen)

Op 20 april 2017 heeft de raad ingestemd met de kaderwijziging Vlijtsepark onderdeel Zwitsal/Zwitsalpark. Onderdeel van dit besluit was het overbrengen van het project Zwitsal/Zwitsalpark als onderdeel van de voormalige grondexploitatie Vlijtsepark naar de Algemene Dienst. Dit besluit heeft daarmee tevens geleid tot het instellen van een bestemmingsreserve Zwitsal. De reserve Zwitsal is met name ter dekking van de kosten herstructurering van de openbare ruimte op het Zwitsalterrein, de vastgoedexploitatie van panden en terreinen en de risico’s van de grondexploitatie Kwekerijlocatie.